Ev ödevleri çocuklarımızın ders konularını öğrenmelerinin yanı sıra sorumluluk geliştirmelerine yardımcı olur. Bağımsız olarak yönergeleri okuyabilmeleri ve anlayabilmeleri, zamanlarını nasıl yöneteceklerini ve çalışmalarını ellerinden gelenin en iyi haliyle temiz ve düzenli olarak tamamlamaları, çocuklarımızın aslında yaşam boyu ihtiyaç duyacakları becerilerdir.
Kabul etmeliyiz ki sağlıklı öğrenme alışkanlığı edinmenin en iyi zamanı ödevlerin problem haline gelmesinden evvel olmalı.
Çocukları için öğrenme stratejisi oluşturmayı ihmal eden aileler, farkında olmadan okulların zorlaşmaya başladığı ileriki yıllarda öğrencilerin karşılaşacağı sorunlara katkı koymaktadır. Çalışma disiplini ve öğrenme becerisi geliştiremeyen çocukların motivasyonları düşer, nasıl çalışacaklarını anlayamazlar, evde ve okulda çaba göstermenin uzun vadede sağlayacağı faydalardan yoksun kalırlar. İyi haber anne ve babaların desteği ile olumlu öğrenme deneyimine dönüştürülebilen ödevler için akademik yılın başında oluşumuz bir avantaj. Öğrencilerde çalışma disiplini ve öğrenme becerisi yaratmak için aşağıda belirtilen maddelere yakından bakalım:
İyi Çalışma Alışkanlığı #1 – Baskın Öğrenme Stili
Çocuğunuzun baskın öğrenme stilini bilmek faydalı olacaktır. İstinasız herkesin daha iyi öğrenmesini sağlayan baskın bir öğrenme stili mevcuttur.
Görsel öğrenme (Spatial): Resimler, görüntüler ve mekansal anlamlandırmalar kullanıldığında daha iyi öğrenirler.
İşitsel öğrenme (Auditory): Müzik, ses veya her ikisini de kullanmayı tercih ederler.
Kinestetik öğrenme (Physical): Vücutlarını kullanarak, dokunarak, hissederek veya ellerini kullanarak öğrenmeyi yeğelerler.
Mantıksal öğrenme (Logical): Sebeb sonuç ilişkisini, mantıksal yaklaşımı ve sistemleri kullanarak daha iyi öğrenirler.
Sözel Öğrenme (Linguistic): Konuşarak, tartışarak, yazarak, kelimeleri kullanarak öğrenmeyi tercih ederler.
Sosyal öğrenme (Interpersonal): Grup çalışmalarından fayda sağlarlar, diğer insanlarla birlikte öğrenmeyi yeğelerler.
Soyut öğrenme (Intrapersonal): Tek başlarına ders çalışmayı ve öğrenmeyi daha uygun bulurlar.
Çocuğunuzun öğrenme stilini belirlediğinizde nasıl çalışacağını, nerede çalışabileceğini, ne zaman öğrenmeye hazır olduğunu, çalışması esnasında kullanabileceği yardımcı materyalleri, nelere dikkat edilmesi gerektiğini ve dikkatini nelerin dağıtabileceğini tespit etmiş olursunuz.
İyi Çalışma Alışkanlığı #2 – Gerçekçi Hedefler Yaratma
Öğrenme stilinin belirlenmesi ile ikinci aşama çocuğunuzun gözlemlenmesi olmalı. Evinizdeki öğrencinin mevcut çalışma alışkanlığı ve aldığı notların değerlendirmesi yapılabilir. Eğer öğrencinizin belirlediği hedef kendisini aşacak olursa başarısızlık ile yüzleşebilir ve motivasyonunun düşmesine sebeb olabilir.
Gerçekçi hedeflerin yaratılmasında ve çalışma alışkanlığının oturtulmasında sorulması gereken bazı sorulara değinelim:
• Genellikle ne zaman ve ne kadar süreyle çalışılınıyor?
• Etkili oluyor mu?
• Alınan notlar tatmin edici mi?
• Hangi konulara odaklanmakta zorlanıyor?
• Kişisel öncelikler neler?
Bu sorular çocuğunuzun odaklanması gereken alanları yansıtacaktır. Belki de hedef doğrultusunda yeterince günlük vakit harcanmıyor ya da belki de enerjinin düşük olduğu zaman diliminde derslere odaklanılmaya çalışılınıyor. Bazı derslerde diğerlerine kıyasla daha çok desteğe ihtiyaç duyulabilinir. Çalışmaya ayrılan süre kişisel önceliklerin gerisinde kalıyor da olabilir. Sosyal etkinlikler öğrenme için ayrılması gereken zamandan çalıyor olabilir. Önce nerede durulduğu belirlenmeli ve daha sonra küçük hedefler koyarak düzenli ve sürekli artışa gidilmeli.
İyi Çalışma Alışkanlığı #3 – Günlük Rutinin Parçası
Çocuğunuzun çalışmaya ayırdığı vakti bir iki güne sığdırmaya çalıştığını ve işe yaramadığını farkettiğinizde belki de yeni ve daha az stresli bir yöntem denemesinin vakti gelmiş olduğunu düşünmeye başlamış olabilirsiniz. Tutarlığın bir çok işin anahtarı olduğunu hatırlayın. İyi bir çalışma alışkanlığı kazanılmaya başlanıp da rutin haline getirildiğinde tüm bir eğitim yılı boyunca süreklilik sağlanabilir.
Haftalık programlar oluşturarak kişisel gereksinimler sağlanabildiği gibi sosyal aktivitelere de yer verilebilir. Çocukların sorumluluk almaya ev işleri ile adım attığını aklınızdan çıkartmayın. Yatağını toplaması, çamaşırları asması, bulaşık makinasını boşaltması, kediyi beslemesi ve tüm bunları düzenli bir rutin içerisinde yapıyor olması ders çalışma sorumluluğunu da kolaylıkla üstlenebileceğinin işaretidir. Haftalık veya aylık programda ev işlerine yer verilmesi sanıldığından çok daha önemlidir. Önceliklerin belirlenmesi ile ders çalışma saatlerinin planlanması kolay olacaktır. Tek yapmanız gereken programınıza bağlı kalmaktır.
Ayrıca çalışma saatlerini programa yerleştirirken çocuğunuz için en verimli çalışma aralığının olduğuna dikkat edin. Bazı öğrenciler sabah bir saat erken kalkıp çalışmayı tercih edebilir. Eğer hangi zaman aralığının çocuğunuzun bünyesine uygun olup olmadığını bilmiyorsanız farklı aralıklar deneyin. Ancak lütfen çocuğunuzun size ayak uydurmasından ziyade sizin yaşam şeklinizin ona ayak uydurmasına özen gösterin. Bu bir grup çalışması, tüm yükü onun omuzlarına bindirmeyin. Programı esnek tutmaya çalışın. Öngörülemeyen olaylar nedeniyle programda aksaklıklar yaşanabilir, telafi etmek için çocuğunuzun günlük çalışma rutinine serbest zaman yerleştirin.
İyi Çalışma Alışkanlığı #4 – Günlük Çalışma Rutini Nasıl Oluşturulur?
Çalışma rutininin yapılandırmasına yönelik bir kaç husus üzerinde durulmasında fayda var. Öncelikle baskın olan öğrenme stilinin yanı sıra diğer yatkın stillerin kullanımı halinde en optimum öğrenme sağlanabiliyor. Bu nedenle dersin sınıf ortamında öğrenilmeye çalışılması önemli. Eve gelindiğinde her ders için günlük 10 dakikalık bir tekrar şaşırtıcı sonuçlar yaratacaktır. Tekrarlama önemli bir tekniktir ve buna ek olarak yatmadan evvel beş dakika akıldan revize edilen ders ana başlıkları sınav günü geldiğinde çok daha kolay hatırlanmasını sağlayacaktır. Tekrarların haricinde, 4. Sınıftaki bir öğrenci toplam 40 dakika, 8. Sınıftaki bir öğrenci toplam 80 dakika günlük çalışma saati planlayabilmelidir kendisi için. Önceliğin öğrencinin zor bulduğu konuya verilmesi, enerji ve anlama gücü yüksek olduğunda çalışılması fayda sağlayacaktır. Konuyu anlamakta tüm çabalarına rağmen zorlanan öğrenci, kısa ama sık çalışma süreleri ile her konunun üstesinden gelebilecek beceriyi zamanla kazanacaktır. Çalışma blokları arasında 5-10 dakikalık aralar verilmesi önemlidir. Mola verildiğinde zihin dinlenir, yeniden canlanır ve öğrenmeye hazır hale gelir.
Aşağıda 5. Sınıf öğrencisi için örnek günlük çalışma rutini bulunmaktadır. Esnek olunmasını gerektiğini hatırlayarak kendi çocuğunuza uyarlayabilirsiniz.
16.00 – 16.30
Eve geliş, formanın çıkartılması asılması, serbest zaman
16.30 – 16.50
Atıştırmalık
16.50 – 17.40
Çalışma süresi
17.40 – 18.30
Ebeveyn ile bire bir kaliteli zaman, sosyal etkinlik, kitap okuma vs.
18.30 – 19.00
Ev işi – yemek yapımına yardım, masanıın kurulması vs.
19.00 – 19.50
Akşam yemeği
19.50 – 20.20
Çalışma süresi, tekrar
20.20 – 20.40
Serbest zaman
20.40 – 21.00
Bir sonraki güne hazırlık, dişlerin fırçalanması vs.
21.00
Yatma saati
İyi Çalışma Alışkanlığı #5 – Çalışma Alanı
Bazı öğrenciler sessiz bir ortamda çalışmayı uygun bulurken bazıları fonda müzik ister. Çocuğunuzun öğrenme stiline bağlı olarak gerekli düzenlemeyi sağlayabilirsiniz. Hayat şartları düşünüldüğünde çalışma alanı her daim ev olmak zorunda değil, kütüphane de bir opsiyon veya çalışma grupları. Bir kaç farklı çalışma alanının oluşturulmasının monotonluğu engellediği kanıtlanmıştır. Önemli olan çalışma masasının defterleri ve kitapları rahatça yayacak kadar geniş ve düzenli olması. Dikkati dağıtacak dağınıklıktan arındırılmış, öğrencinizin yaşına uygun materyallerin yer aldığı, derli toplu ve çalışma şevkini verecek aydınlık bir alan olması tercih edilmelidir. Gözü yormayacak bir ışıklandırmaya ek olarak oda ısısının çocuğunuzu diri tutacak seviyede olması tercih edilmelidir. Çalışma kurallarının konulmasında çocuğunuzun fikrini alın. Kendi katkısı olduğu bir çalışma düzeneğine uyma isteği daha çok olacaktır. Örneğin kapısı kapalı olduğunda rahatsız edilmek istemediği anlayışını ona gösterin. Konsantrasyonun bozulmaması adına telefonları çalışma ortamından uzaklaştırın. Gözünün televizyona kayabileceği bir ortamı tercih etmeyin. Ben şahsen mutfakta çalışmayı çok severim. Her ne kadar arada bir atıştırmama yol açsada annemin kulağı hep bende olurdu ve yardım istediğimde hemen ilgilenebilirdi. Müdahelenin hemen olamayacağı durumlarda ise çocuğunuzun takıldığı konuları not etmesini alışkanlık haline getirmesine yardımcı olun. Çalışması bittiğinde size sorma fırsatı yaratabilirsiniz. Ebeveynle bire bir geçirilen zamanlar bu tür zorlanılan durumlar için idealdir. Kesirleri anlayamayan öğrencinizle yufkayı sekize bölüp börek yapabilirsiniz.
İyi Çalışma Alışkanlığı #6 – Uyku ve Dinlenme
Yorgun ve uykuluyken çalışmak etkisizdir. Eğer çocuğunuzun dinlenmeye ihtiyacı varsa gözlerini kapatarak yatağına uzanması bile çok fayda sağlayacaktır. Gece yatma saatine sadık kalındığına dikkat edin. Dinlenmiş ve uykusunu almış bir öğrenci derslerini çok daha iyi anlayacak ve hatırlayacaktır. Özellikle sınav öncesi çocuğunuzun arkadaşlarını yatıya davet etmeyin. Denge çok önemlidir ve her şeyin bir vakti vardır. 7/24 ders çalışılması gibi bir beklentiniz olmasın. Dinlenme ve uyku için yeterli vakit ayrıldığı gibi sosyalleşme ve rahatlama için de gereken zamanı yaratın. Düzenli çalışıldığı taktirde sınav öncesi huzurlu bir uykunun, son gece tüm bilgileri ezberlemeye çalışmaktan daha çok fayda sağlayacağı kesin.
İyi Çalışma Alışkanlığı #7 – Ebeveyne Düşen
Çocuğunuza yardımcı olmak son derece normal ama lütfen onun ödevini siz yapmayın, sorumluluğunu elinden almayın. Öğrenme, araştırma ve başarma fırsatını yok etmeyin. Kendi kendine alabileceği övgüye engel olmayın. Çocuğunuzun ödevlerini gözden geçirmeyi kendi rutininiz haline getirin. Doğru yaptıkları için övgüyü ihmal etmezken yanlışları için aksini yaparak eleştirmekten kaçının. Yardımcı olabilir ve beraberce yanlışların üstesinden geçebilir veya öğretmenine sormasını tavsiye edebilirsiniz. Ben şahsen düzeltilmesinden yana değilim çünkü bir öğretmen olarak öğrencilerimin hangi konuyu anlamakta zorlandığını anlamama yardımcı oluyorlar. Sınıfta tekrar yapmam gerektiğini gösteriyorlar bana. Ancak çocuğunuzun ödevleri ile ilgili bir endişeniz oluşmaya başladıysa lütfen ama lütfen öğretmeniyle temasa geçin. Ödevler çok basit geliyorsa çocuğunuza, öğretmeni onun seviyesine uygun çalışmalar gönderebilir veya bir konuyu anlamakta zorlanıyorsa belki farklı bir şekilde, stilde anlatılması gerekebilir. Öğretmen ile konuşmaktan çekinmeyin, bizler de çocuklarımızın başarılı olmasını, gayretlerinin karşılığının görüldüğünü bilmelerini istiyoruz.
Öğrenmenin tadını keşfetmiş bir çocuğun gözlerindeki parıltı, kalemi tutuşu ve gayreti bambaşka olur. Her ebeveyne tecrübe etmesi dileği ile iyi çalışmalar.