eni yıla girerken adettendir ‘yeni yıl kararı’ almak ancak konu eğitim olduğunda hedef belirlemek daha doğru bir yaklaşım olacak. Şahsen hayatın her alanında nereye ulaşmak istediğini bilmek ve o doğrultuda planlı bir şekilde hareket etmekten yanayım. Hazır veli görüşmelerinin gerçekleştiği şu günlerde ve yeni yıl sonrası öğrencileri bekleyen sınavlar olduğu düşünüldüğünde, çocuklarımızın kendi başlarına hedef belirleme becerisi kazanmaları önemli. 
Sanırım hepimiz, çocuklarımızın mükemmel bir şekilde üstesinden gelebileceğini bildiğimiz bir konuda, başarmak için yeterince çaba sarf etmediği kanısına vardığımızda aynı sıkışmışlık duygusunu yaşıyoruz. Ne sinir bozucu bir duygudur, peki ne yapabiliriz? ‘Başarabilirim’ duygusunu çocuklarımıza yaşatmanın bir yolu, hedef belirlemek ve küçük adımlarla hedefe ulaşabileceğini görmesini sağlamak. Ancak çok heyecanlanmayalım: çocuklarımızın doğrudan derslerinde yüksek not almaya başlamaları beklentisi içerisinde olmayacağız.
Yeni yıla girerken adettendir ‘yeni yıl kararı’ almak ancak konu eğitim olduğunda hedef belirlemek daha doğru bir yaklaşım olacak. Şahsen hayatın her alanında nereye ulaşmak istediğini bilmek ve o doğrultuda planlı bir şekilde hareket etmekten yanayım. Hazır veli görüşmelerinin gerçekleştiği şu günlerde ve yeni yıl sonrası öğrencileri bekleyen sınavlar olduğu düşünüldüğünde, çocuklarımızın kendi başlarına hedef belirleme becerisi kazanmaları önemli. Sanırım hepimiz, çocuklarımızın mükemmel bir şekilde üstesinden gelebileceğini bildiğimiz bir konuda, başarmak için yeterince çaba sarf etmediği kanısına vardığımızda aynı sıkışmışlık duygusunu yaşıyoruz. Ne sinir bozucu bir duygudur, peki ne yapabiliriz? ‘Başarabilirim’ duygusunu çocuklarımıza yaşatmanın bir yolu, hedef belirlemek ve küçük adımlarla hedefe ulaşabileceğini görmesini sağlamak. Ancak çok heyecanlanmayalım: çocuklarımızın doğrudan derslerinde yüksek not almaya başlamaları beklentisi içerisinde olmayacağız. Hangi yaşta olursa olsun aşağıdaki adımları veya en azından benzer adımları kullanarak çocuklarımızın odaklanmalarını ve motivasyonlarını sürdürmelerine yardımcı olabilir, gitmek istedikleri yere varmalarına destek sağlayabiliriz.
İlk adım: Çocuklarımızın hali hazırda hedef belirleme tekniklerini kullandıkları yolları keşfederek ilk adımı atalım. Örneğin çocuğunuzun kendi harçlıklarını biriktirmesi ile sahip olduğu bir ürün için nasıl başardığını sorabilir, elde etme duygusunun nasıl bir duygu olduğunu, nasıl hissettirdiği üzerine konuşabiliriz. Çocuklar hedef kelimesinin tam olarak ne anlama geldiğini bilmiyor olabilir. Elde etmenin hedef olduğu ve bu yönde attığı adımları görmesini sağladığımızda aynı tekniklerin diğer zorlukların da üstesinden gelinmesinde kullanılabileceğini fark edebilir.
Küçük başlayın
Çocuğunuzun kısa sürede ulaşabileceği eğlenceli bir hedef bulmasına yardımcı olun. Başladığı kitabı bitirmek veya bir sanat projesini tamamlamak olabilir bu. Küçük adımlar büyük adımlara ulaşmanın en iyi yoludur. Bir hedefi tutturmak çocuklarda inanılmaz bir enerji ve heyecan artışına yol açar. Önceliğimiz bu hissi tatmalarını sağlamak ve hayatlarının diğer alanlarında da aynı duyguyu yaşayabileceklerini fark ettirmek.
Seçim hakkını onlara verin
Matematik dersinde yüksek not almasını ne kadar isteseniz de hangi konuda başarılı olmak istediği seçimini çocuğunuza bırakın. Böylelikle kendisine nasıl ‘plan’ yapılabileceğini öğretebilirsiniz. Bazı hedefler sizin daha çok ihtiva olmanızı gerekli kılabilir. Eğer çocuğunuzun hayali su balesi öğrenmekse, açıkçası sizin yardımınıza ve hedeflerine ulaşmasında desteğinize ihtiyacı olacak. Ancak unutmayın ki kendinizi şikayet eder veya çocuğunuza daha fazlasını yapması gerektiğini söylerken bulursanız, geri çekilmeniz gerekiyor. Hedef onun hedefi zaten ve elinden geleni yapıyor olacak ulaşmak için. Lütfen gereğinden fazla müdahale edip çocuğu sıdkından sıyırıp pes etmesine yol açmayın. Özellikle kullandığınız dile dikkat edin, onu beceriksizlikle suçlamayın.
Olasılıklara dikkat edin
Eğer çocuğunuz sıradan konuşmalar esnasında kompozisyon yarışmasına katılıp ödül almanın ne kadar hoş olabileceğini dile getirdiyse, bu sizin için bir fırsat ve amacına ulaşmasında ona yardımcı olabilirsiniz. Çocuğunuzun hedefine yönelik eylem planı hazırlamasına ve hatta bir zaman çizelgesi oluşturmasına yönelik yol gösterici rolünü üstlenebilirsiniz.
Örnek olun
Biz yetişkinler hedeflerimizi gerçekleştirmek konusunda çocuklardan daha deneyimli ve daha bilgiliyiz. Bu nedenle çocuğunuza sürecin nasıl işlediğini göstermek adına, kendi hedeflerinizi gerçekleştirme yolculuğunuza dahil edin onu. Örneğin bahçe oluşturma hayaliniz varsa bunu birlikte yapın ve her aşamasını çocuğunuzla birlikte deneyimleyin. Araştırmasından, ekilecek tohumun belirlenmesine, toprağın havalandırılmasına her adımı birlikte gerçekleştirin.
Gerçekçilik kontrolü sağlayın
Çocuklar genellikle hedefe ulaşma konusunu hafife alır ve ne yazık ki sabırsızlıkları nedeniyle veya tatmin edici ara sonuçlar almadıklarında moralleri bozulur, hayal kırıklığına uğrarlar. Örneğin çocuğunuz ukulele çalma kararı aldıysa yüreklendirici ve gerçekçi olun. Karşılaşabileceği zorlukları ve bulunması gereken özveriyi belirtin. Amacımız çocuğun hevesini kırmak veya gözünü korkutmaktan ziyade onun bu isteğini ciddiye aldığınızı ve planlama kısmına yardımcı olarak desteğinizi göstermektir.
Çabayı alkışlayın
Çocuğunuz kendisine hedef belirlediğinde ve amacı doğrultusunda adımlar atmaya başladığında alkışlamayı hatırlayın. ‘Kafana koyduğunun peşinden gidiyor olman beni çok etkiliyor’ gibi iltifatlarda bulunun. Bu arada bu bir iltifat olmayabilir, gerçekten kararlılığından etkilenmiş olabilirsiniz ve mümkün olduğunca gerçek iltifatlar bulun. Çocuğunuz sizi avucunun içi gibi biliyor ve kendi başarılarını da tanımlayabildiğinden, sizin iltifatınızın eğri durduğu noktayı tespit edebilecektir. Zamanla küçük başarılar daha iddialı hedefler konulmasına yol açacaktır. Ukulele çalmaya başlayan çocuğunuz disiplin kısmını kavradığından ve başarabileceği inancına sahip olduğundan derslerinde de aynı özveri ve planlamayla yol alacağını anlamış olacak. Bir gün ‘matematik sınavı için daha evvelden çalışmaya başlamam gerekiyor, son güne bırakırsam üstesinden gelemeyebilirim’ gibisinden bir cümle kullanacak size.
Moralleri bozulduğunda
Demek ki çocuğunuz matematik dersinde daha başarılı olmaya karar verdi ama bu kararının ardından ilk sınavda düşük not aldı. Şimdi ne olacak? Şu adımları atabilirsiniz:
• Hedefi çocuğunuzla tekrar değerlendirin. Belki de biraz belirsiz veya iddialıydı.
• Çocuğunuzun önerisini alın. Çocuklar genelde kendi fikirlerini uygulamak konusunda daha iyidir.
• Devam etmenin faydalarını görselleştirmesini sağlayın. ‘Bir sonraki sınavdan daha yüksek not aldığını hayal ettiğinde kendini nasıl hissediyorsun?’
• Üzüntüsüne ortak olun. Siz kendi hedeflerinizi gerçekleştirdiğinizde karşılaştığınız zorlukları dile getirin.
• İltifat edin. İstenilen sonucu yakalayamadığında dahi iltifat etmeyi ihmal etmeyin. ‘Sonuç ne olursa olsun sıkı çalışmış olmandan gurur duyuyorum’ gibi.
• Tehditkar olmayın veya rüşvet önermeyin. Düşük not karşılığında ceza vermediğimiz gibi yüksek not alındığında da ödül vaadinde bulunmuyoruz. Bu tür yaklaşımlar uzun vadede fayda sağlamayacaktır.
Sadece yapın. Beş adım planı…
Yazın. Örneğin, iyi bir Tekvandocu oluyorum.
Özelleştirin. Her seferinde daha keskin hamleler yapıyorum.
Artıları ve eksileri göz önünde bulundurun.
Artılar: Takımda olmak çok daha eğlenceli olacak ve yurtdışında Kıbrıs’ı temsil etme fırsatı yakalayacağım.
Eksiler: Antrenman için haftada iki gün ayırmıştım zaten. Daha fazla antrenman, arkadaşlarımla görüştüğüm saatlerden çalacak.
İlerlemeyi takip edin. Annem pratiğimi videoya alabilir ve antrenörüm Eyüp Hoca neleri geliştirmem gerektiğini bana söyleyebilir. Zamanla gelişmemi görüyorum.
1K2N ile küçük adımlar belirleyin.
Kim yardımcı olabilir? – Antrenör, takımda olan başka biri veya videolar.
Ne yapmaya ihtiyacım var? – Daha fazla pratik, kaslarımı güçlendirmem.
Ne zaman? – Hafta sonları bir saat ekstra çalışabilirim.
1K2N planını çocuğunuzun kendi yapmasını sağlamaya çalışın ki hayatının her alanında, her yaşta kullanabilecek düzeye gelsin.
Hayat alanı
Hedef
Kim yardımcı olabilir?
Ne yapmaya ihtiyacım var?
Ne Zaman?
Matematik
Bölmeler konusunda daha iyi olmak.
Öğretmenim
Annem/Babam
Komşu
Çarpım tablosunu öğrenmek.
Yemekten önce 20 dakika
İlişkiler
Arkadaşımla iyi geçinmek.
Tenis öğretmenim
Benim ve arkadaşımın annesi
Zaman ayırıp onunla tenis oynamak.
Pazar akşamları 45 dakika
Serbest zaman
Yapmam gerekenleri yapıp, sorumluluklarımı yerine getirmiş olmak.
Planlamaya ilk başladığınızda çocuğunuza destek olmak üzere önemlilik sırasına göre doldurmasına yardımcı olun. Bir sonraki aşama her kutucuğun olabildiğince detayla tamamlanması. Hedefin gerçekleştirilmesi ile sahip olunacak artıları planınızın bir köşesine ilave edin. Herhangi bir engel veya olumsuzlukla karşılaşıldığında ise hedefleri gözden geçirin birlikte. İşler her zaman planlandığı gibi gitmeyebilir ve esnek olunabileceğini aklınızda bulundurmakta fayda var ancak pes etmek bunlardan biri olmamalı. Hatalarınızdan öğrenmeyi, ara hedefleri yeniden belirlemeyi ve ilerlemeyi tercih edin. Çocuklar aslında hakikaten hayatı doyasıya yaşayabilmemiz için bize sunulmuş birer hediye. Eğitimleri bizi biz yapma yolunda, kendi öğrenciliğimizi devam ettirmek üzere atılmış adımlar bütünü. Bunun farkına varabilen ve hayatı tüm coşkusu ile yaşayabilecek velilere sevgilerimle.